PrEP

PrEP

Profilaktyka przedekspozycyjna (Pre-exposure Prophylaxis – PrEP) polegająca na przyjmowaniu leków, które mogą uchronić przed zakażeniem HIV. PrEP polega na przyjmowaniu raz dziennie jednej tabletki zawierającej dwa leki przeciw HIV.

Epidemia HIV w Polsce i na świecie wzrasta i dotyczy głównie mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM). Każdego roku notuje się w Polsce prawie 1000 nowych zakażeń wśród MSM i około 300 w pozostałych grupach.

Jak wygląda stosowanie PrEP

Przyjmowanie PrEP wiąże się z regularnymi wizytami i kontrolami lekarskimi. Obejmować one będą również poradnictwo w zakresie bezpieczniejszych metod współżycia, regularne badania w kierunku zakażenia HIV, jak i monitorowanie działań niepożądanych przyjmowanego leku. Lekarz prowadzący PrEP udzieli wszelkiego wsparcia w zakresie sposobów ułatwiających regularne przyjmowanie leków.

Wariant 1 : pacjent rozpoczynający terapię PrEP

1. Umówienie wizyty u lekarza, który udzieli niezbędnych informacji na temat PrEP. Lekarz odpowie też na wszelkie pytania związane z tym rodzajem profilaktyki. Jeżeli razem z lekarzem prowadzącym uzna Pan/i, że stosowanie PrEP może istotnie przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zakażenia HIV wówczas lekarz zleci wykonanie niezbędnych badań.
2. Wykonanie zleconych badań (badania ogólne, badania krwi w kierunku zakażenia HIV, badania w kierunku zakażeń przenoszonych drogą płciową, ocena wydolności wątroby i nerek).
3. Druga wizyta u lekarza, podczas której omówione zostaną wyniki badań. Jeżeli wyniki wskażą, że PrEP będzie w Pana/i przypadku bezpieczny i korzystny z punktu widzenia profilaktyki HIV, lekarz może rozpocząć ten rodzaj profilaktyki i przepisać receptę na lek, który będzie można kupić w pobliskiej aptece. Cena leku to 130 PLN na miesięczną terapię. Jeśli brak jest schorzeń towarzyszących – ta wizyta jest już wizytą bezpłatną.

Wariant 2: pacjent obecnie przyjmujący PrEP i chciałby kontynuować leczenie w naszej poradni:

1. Wykonanie wskazanych badań w naszej poradni:
   • test w kierunku HIV
   • p/ciała anty HAV total
   • antygen HBs oraz p/ciała anty-HBs
   • p/ciała HCV
   • badanie w kierunku kiły (VRDL)
   • badanie w kierunku rzeżączki i chlamydiozy (wymaz z: gardła, cewki moczowej, odbytu – pakiet badań rozszerzonych)
   • poziom kreatyniny
   • próba wątrobowa (ALAT)
2. Wizyta u lekarza, podczas której omówione zostaną wyniki badań. Jeżeli wyniki wskażą, że PrEP będzie w Pana/i przypadku bezpieczny i korzystny z punktu widzenia profilaktyki HIV, lekarz może kontynuować ten rodzaj profilaktyki i przepisać receptę na lek, który będzie można kupić w pobliskiej aptece.

Kto powinien stosować PrEP i czy jest on bezpieczny

PrEP nie jest metodą dla każdego. Ten rodzaj profilaktyki HIV zalecany jest osobom, u których występuje bardzo duże ryzyko zakażenia np. w związku z nieużywaniem prezerwatywy podczas stosunku z osobą zakażoną HIV lub podejmowaniem niezabezpieczonych kontaktów seksualnych z osobami, których stanu zdrowia nie znamy.

Ponadto PrEP należy rozważyć nawet jeśli nie wie Pan/i czy partner jest zakażony HIV, ale wie Pan/i, że używa on narkotyków lub współżyje z innymi osobami, a także jeśli niedawno rozpoznawano u Pana/i zakażenie przenoszone drogą płciową (m.in. kiła, rzeżączka, chlamydioza).

PrEP może również stanowić dodatkowe zabezpieczenie w okresie prób zajścia w ciążę z partnerem zakażonym HIV.

Podczas badań klinicznych oceniano również bezpieczeństwo PrEP. U części pacjentów opisywano wczesne działania niepożądane w postaci nudności i utraty apetytu, które ustępowały po miesiącu. Niektóre osoby skarżyły się również na ból głowy o niewielkim nasileniu. Nie stwierdzono poważnych działań niepożądanych.

W razie wystąpienia wymienionych wyżej działań niepożądanych, innych powikłań lub ich przewlekłego utrzymywania się, należy zgłosić ten fakt swojemu lekarzowi prowadzącemu.

Jak skuteczny jest PrEP

Skuteczność i bezpieczeństwo PrEP oceniano w kilku dużych badaniach klinicznych wśród mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami MSM, mężczyzn mających kontakty seksualne z kobietami i kobiet mających kontakty seksualne z mężczyznami. Wszystkie osoby w tych badaniach na początku badano w kierunku zakażenia HIV, aby upewnić się czy nie są już zakażeni, a następnie zalecano przyjmowanie jednej tabletki tenofowiru z emtrycytabiną raz dziennie. Ponadto uczestnicy badań otrzymywali szerokie poradnictwo w zakresie zasad bezpieczniejszego seksu, regularnie wykonywani im badania w kierunku innych zakażeń przenoszonych drogą płciową, a także otrzymywali regularnie zapas prezerwatyw.

W badaniach wykazano, że PrEP zmniejsza ryzyko zakażenia HIV.W przypadku MSM ryzyko spadało o 44% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo (czyli bez leku). Wartość 44% to średnia dla wszystkich uczestników badania, zarówno tych, którzy przyjmowali lek regularnie jak i tych, którzy przyjmowali go bardzo nieregularnie lub nie przyjmowali go wcale. W grupie osób deklarujących przyjęcie większości dawek PrEP ryzyko spadało o 72%, a niekiedy nawet o 92%.

W przypadku par hetero, w których jedna osoba była zakażona HIV, stosowanie PrEP zmniejszało ryzyko zakażenia o 75% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo. W przypadku osób deklarujących przyjęcie większości dawek leku, ryzyko spadało o 90%. W innym z badań dla przyjmujących PrEP mężczyzn i kobiet (nie będących w związkach) ryzyko zakażenia HIV zmniejszało się o 62% i o 85% w przypadku przyjęcia większości dawek leku. W jednym z badań ochronne stężenie leku we krwi stwierdzono jedynie u mniej niż 26% kobiet, co wyjaśniono faktem nieprzyjmowania tabletek przez większość kobiet uczestniczących w tym badaniu. Kobiety te nie były zatem w żadnym stopniu chronione przed zakażeniem HIV.

W licznych badaniach klinicznych wykazano skuteczność tenofowiru i emtrycytabiny połączonych w jednej tabletce. Leki te blokują ważne etapy w cyklu kopiowania się wirusa i utrudniają zakażenie. Przyjmowane zgodnie z zaleceniami, poprzez obecność we krwi i w innych tkankach, dość skutecznie zapobiegają wniknięciu wirusa do organizmu i rozwojowi zakażenia przewlekłego. Nieregularne ich przyjmowanie prowadzi do uzyskania zbyt małego stężenia (ilości) leku w organizmie, co może nie zapobiec zakażeniu HIV. Dlatego tak ważne jest przyjmowanie tabletek regularnie 1x dziennie w stałych odstępach.